استحسان مصلحیعدول از حکم قیاس یا قاعده کلّی به سبب وجود مصلحت در مورد خاص را استحسان مصلحی گویند. ۱ - تعریفاستحسان مصلحی به معنای خارج شدن یک مورد جزئی از حکم قیاس یا قاعده‌ای کلی به سبب وجود مصلحت می‌باشد. ۲ - توضیحبرای مثال، اگر سفیهی - که از تشخیص نفع و ضرر خویش ناتوان است - وصیت کند که مقداری از دارایی‌اش را در کار خیری مصرف کنند، این سؤال مطرح می‌شود که آیا چنین وصیتی صحیح است یا خیر. قاعده کلی اقتضا می‌کند که تصرفات سفیه در اموالش نافذ نباشد، مگر آن‌که ولی یا قیم او، آن را تنفیذ نماید؛ به همین دلیل، بیشتر دانشمندان مذاهب اسلامی، این وصیت را صحیح ندانسته‌اند؛ اما عالمان حنفی به کمک استحسان مصلحی به صحت آن حکم نموده‌اند، با این استدلال که این وصیت بر خلاف مصلحت او نیست بلکه به نفع او است. [۱]
الوجیز فی اصول الفقه، زحیلی، وهبه، ص۸۹.
[۲]
اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۲، ص۷۵۱.
[۳]
اصول الفقه، ابو زهره، محمد، ص۲۵۴.
[۴]
الوجیز فی اصول الفقه، ادریس، عوض احمد، ص۶۸.
[۵]
الاجتهاد اصوله و احکامه، بحرالعلوم، محمد، ص۱۰۴.
[۶]
منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، جناتی، محمد ابراهیم، ص۳۱۷.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۵۶، برگرفته از مقاله «استحسان مصلحی». رده‌های این صفحه : اصطلاحات اصولی | فقه اهل سنت
|